बुलडाणा, (बुलडाणा कव्हरेज न्युज): लग्न हे जीवनातील एक पवित्र बंधन मानले जाते. भारतीय समाजात लग्नाला केवळ दोन व्यक्तींच्या एकत्र येण्यापुरते मर्यादित न ठेवता, दोन कुटुंबांचे, संस्कृतींचे आणि मूल्यांचे मिलन मानले जाते. मात्र, बुलढाण्यातील ग्रामीण भागात, हाच विश्वास आणि भावनांचा गैरफायदा घेत काही संधीसाधू टोळ्या उपवर तरुणांना लुबाडत आहेत.
लग्न जुळवण्याच्या नावाखाली होणारी फसवणूक ही केवळ आर्थिक नुकसानाची बाब नसून, सामाजिक आणि मानसिक आघाताची गंभीर समस्या आहे. या घटनांमागील कारणांचा शोध घेऊन, समाजात जागरूकता निर्माण करण्याची आज नितांत गरज आहे.
फसवणुकीचे जाळे आणि त्याचे परिणाम
बुलढाण्यातील अलीकडील घटनांवरून असे दिसून येते की, काही संघटित टोळ्या अत्यंत नियोजनबद्ध पद्धतीने फसवणुकीचे जाळे विणत आहेत. या टोळ्या विशेषतः ग्रामीण भागातील अल्पशिक्षित, शेतकरी किंवा आर्थिकदृष्ट्या मध्यमवर्गीय कुटुंबांना लक्ष्य करतात. लग्न जुळवण्याचे आमिष दाखवून दलाल प्रथम विश्वास संपादन करतात. वधूच्या कुटुंबीयांची ओळख करून देणे, स्थळ पाहण्याची व्यवस्था करणे आणि मोठ्या रकमा उकळणे हे त्यांचे प्रारंभिक टप्पे असतात.
काही प्रकरणांमध्ये लग्न पार पडते, पण काही दिवसांतच नववधू घरातील दागिने, रोख रक्कम घेऊन पसार होते. दलालही गायब होतात, आणि पीडित कुटुंब मागे, आर्थिक नुकसानासह मानसिक त्रास आणि सामाजिक बदनामीचा सामना करत राहते.
काही खळबळजनक प्रकरणांमध्ये, नववधू लग्नाच्या दुसऱ्याच दिवशी मौल्यवान वस्तू घेऊन गायब झाल्याच्या घटना समोर आल्या आहेत. एका प्रकरणात तर दलालाने स्थळ दाखवण्याच्या नावाखाली दीड लाख रुपये उकळले आणि नंतर फरार झाला. अशा घटना केवळ आर्थिक लुटीपुरत्या मर्यादित नसून, त्या तरुणांच्या आणि त्यांच्या कुटुंबांच्या भावनांवर घाव घालणाऱ्या आहेत. लग्नासारख्या पवित्र बंधनाचा विश्वासघात करणाऱ्या या घटना समाजातील मूल्यव्यवस्थेला आव्हान देत आहेत.
लग्नाच्या नावाखाली होणाऱ्या फसवणुकीमागे अनेक सामाजिक आणि आर्थिक कारणे आहेत. ग्रामीण भागात शिक्षणाचा अभाव, आर्थिक मर्यादा आणि सामाजिक दबाव यामुळे अनेक तरुणांचे विवाह रखडतात. विशेषतः वय वाढले तरी लग्न न ठरलेल्या तरुणांवर आणि त्यांच्या कुटुंबांवर मानसिक दबाव असतो. याच भावनिक कमकुवतपणाचा फायदा घेत टोळ्या आपला गोरखधंदा चालवतात. दुसरीकडे, समाजात “लोक काय म्हणतील?” ही भीती पीडितांना तक्रार करण्यापासून रोखते. यामुळे फसवणूक करणाऱ्या टोळ्या निर्भयपणे आपला धंदा चालवत राहतात.
शिक्षणाचा अभाव हा यातील एक महत्त्वाचा मुद्दा आहे. अल्पशिक्षित तरुण आणि त्यांच्या कुटुंबांना दलालांच्या बोलण्यावर आंधळा विश्वास ठेवण्याची सवय असते. तसेच, लग्न जुळवण्यासाठी मध्यस्थाची गरज भासणे ही ग्रामीण भागातील सामान्य बाब आहे. या मध्यस्थीचा गैरफायदा घेत दलाल आपली फसवणूक करतात. याशिवाय, काही प्रकरणांमध्ये स्थानिक पातळीवरील काही व्यक्तींचा या टोळ्यांशी संबंध असण्याची शक्यताही नाकारता येत नाही.
या गंभीर समस्येवर मात करण्यासाठी समाज आणि प्रशासन दोघांनीही पुढाकार घेणे आवश्यक आहे. सर्वप्रथम, पोलिसांनी अशा टोळ्यांविरोधात कठोर कारवाई करणे गरजेचे आहे. विशेष पथके स्थापन करून या फसवणुकीच्या मुळाशी जाण्याचा प्रयत्न झाला पाहिजे. तसेच, नागरिकांनी संशयास्पद व्यक्ती किंवा घटनांबाबत तात्काळ पोलिसांशी संपर्क साधावा. पोलिसांनी पीडितांना तक्रार करण्यासाठी प्रोत्साहन देणे आणि त्यांचा विश्वास संपादन करणेही तितकेच महत्त्वाचे आहे.
दुसरीकडे, समाजानेही आपली मानसिकता बदलण्याची गरज आहे. लग्न रखडणे किंवा फसवणुकीचे बळी ठरलेल्यांना दोष देण्याऐवजी त्यांना आधार देण्याची आवश्यकता आहे. सामाजिक बदनामीच्या भीतीमुळे अनेक पीडित गप्प राहतात, जे या टोळ्यांना अधिक बळ देते.
लग्नाच्या नावाखाली होणारी फसवणूक ही समाजातील एक दुखरी नस आहे. यावर मात करण्यासाठी जागरूकता हाच खरा उपाय आहे. प्रत्येक नागरिकाने, विशेषतः ग्रामीण भागातील कुटुंबांनी, लग्न जुळवण्यापूर्वी सर्व गोष्टींची खात्री करून घ्यावी. दलालाच्या आकर्षक बोलण्यावर विश्वास ठेवण्यापूर्वी त्याची पार्श्वभूमी तपासावी. तसेच, लग्नासारख्या महत्त्वाच्या निर्णयात घाई न करता, संयमाने आणि विचारपूर्वक पावले उचलावीत.
