Ancestral Land Ownership:डिलोपार्जित जमीन किंवा वंशपरंपरागत मालमत्ता विकण्याचा निर्णय घेताना कुटुंबातील सर्व वारसांची एकमताची संमती आवश्यक असते, असे हिंदू वारसा कायदा (Hindu Succession Act, 1956) स्पष्ट करतो. अलीकडील काही प्रकरणांमध्ये एकाच सदस्याने केलेल्या विक्रीमुळे कुटुंबातील तणाव आणि कायदेशीर विवाद वाढताना दिसून येत आहेत. अशा प्रकरणांमध्ये न्यायालयाने एकपक्षीय विक्री रद्द केल्याची उदाहरणेही आहेत.
वारसाहक्काची मालमत्ता (Ancestral Land Ownership) म्हणजे काय?
🏠 खाजगी संपत्ती: एखाद्या व्यक्तीने स्वतः मिळवलेली किंवा भेट, दान, किंवा वारशाने मिळालेली संपत्ती.
🏡 वंशपरंपरागत संपत्ती: पूर्वजांकडून पिढ्यान्‌पिढ्या चालत आलेली संपत्ती, जिच्यावर संपूर्ण कुटुंबाचा हक्क असतो.
👉 व्यक्तिगत संपत्तीचा मालक ती विकू शकतो, पण वंशपरंपरागत संपत्ती विकण्यासाठी काही कठोर नियम पाळावे लागतात.
हे देखील वाचा- Shet Rasta Niyam: शेतकऱ्यांनो, कोणाचा बाप तुमचा रस्ता अडवू शकणार नाही! ‘या’ कायद्यानुसार मिळवा शेतरस्ता, जाणून घ्या प्रक्रिया
वंशपरंपरागत संपत्ती विकण्याचे नियम
✅ सर्व वारसांची संमती आवश्यक
- ही संपत्ती विकण्यासाठी सर्व वारसांची (मुलगा, मुलगी, पत्नी, इतर वारस) लेखी संमती असावी लागते.
- जर कुणीही विक्रीला विरोध केला, तर ती संपत्ती विकता येणार नाही.
✅ कायदेशीर प्रक्रिया पूर्ण करावी
- सर्व वारसांची संमती मिळाल्यावरच संपत्ती विक्रीसाठी कागदपत्रे तयार केली जातात.
- संपत्तीची नोंदणी अधिकृत नोंदणी कार्यालयात करावी लागते.
✅ संमतीशिवाय संपत्ती विकल्यास काय होईल?
- विरोध करणारे वारस न्यायालयात दावा दाखल करू शकतात.
- न्यायालय ही विक्री अवैध ठरवू शकते आणि संपत्ती पूर्ववत करण्याचा आदेश देऊ शकते.
- कायदेशीर नोटीस पाठवून वारस विक्री थांबवू शकतात.
महत्त्वाचे कायदेशीर मुद्दे
⚖ कुटुंबातील सर्व सदस्यांचा हक्क: मुलगा आणि मुलगी दोघांनाही समान हक्क आहे.
📝 लेखी संमती आवश्यक: कोणतीही संपत्ती विकताना सर्व वारसांची संमती असावी.
👩⚖ महिलांचा समान अधिकार: मुलीला देखील संपत्तीवर तितकाच हक्क आहे. तिच्या संमतीशिवाय विक्री बेकायदेशीर ठरू शकते.
हे देखील वाचा- Womens Day Special: यूट्यूबवरून महिन्याला ५ ते ६ लाख रुपये कमावणाऱ्या सुमन आजींची गोष्ट, ७४ वर्षीय आजींचा प्रेरणादायी प्रवास
संपत्ती विकताना घ्यावयाची काळजी
📌 सर्व वारसांची संमती मिळवा.
📌 सर्व कायदेशीर कागदपत्रे तयार करा.
📌 कोणीही विरोध केल्यास विक्री थांबू शकते.
📌 मुलगा आणि मुलगी दोघांनाही समान हक्क द्या.
काय करावे?
- सर्व वारसांना एकत्र बोलावून सामूहिक निर्णय घ्या.
- वकिलांच्या मदतीने सेटलमेंट डीड तयार करा.
- जमीन दलालांकडून मार्केट व्हॅल्यू तपासून घ्या.
वारसाहक्काने मिळालेली संपत्ती विकण्यासाठी सर्व सदस्यांची परवानगी आवश्यक आहे. जर योग्य नियम पाळले नाहीत तर कायदेशीर अडचणी येऊ शकतात. त्यामुळे विक्री करण्यापूर्वी सर्व कुटुंबीयांची संमती घ्या आणि कायदेशीर सल्ला घ्या.
