योजना (बुलडाणा कव्हरेज न्यूज): महिलांना आर्थिकदृष्ट्या सशक्त आणि स्वावलंबी बनवण्यासाठी केंद्र सरकारने लखपती दीदी योजना (Lakhpati Didi Yojana) सुरू केली आहे. ही योजना देशातील प्रत्येक महिलेला स्वतःच्या पायावर उभे राहण्याची संधी देण्यासाठी आणि त्यांचे आर्थिक सक्षमीकरण करण्यासाठी राबवली जात आहे.
या योजनेच्या माध्यमातून महिलांना केवळ कौशल्य प्रशिक्षणच नाही, तर स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी आर्थिक मदतही पुरवली जाते. विशेष म्हणजे, या योजनेतून मिळणारे कर्ज पूर्णपणे बिनव्याजी आहे. या योजनेची संपूर्ण माहिती, पात्रता, आवश्यक कागदपत्रे आणि अर्ज प्रक्रिया याबद्दल आज आपण सविस्तर जाणून घेऊया.
लखपती दीदी योजना (Lakhpati Didi Yojana) म्हणजे काय?
लखपती दीदी योजना ही केंद्र सरकारची एक महत्त्वाकांक्षी योजना आहे, जी 15 ऑगस्ट 2023 रोजी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी स्वातंत्र्यदिनी लाल किल्ल्यावरून जाहीर केली होती. या योजनेचा मुख्य उद्देश देशातील ग्रामीण आणि आर्थिकदृष्ट्या मागासलेल्या महिलांना स्वयंरोजगाराच्या संधी उपलब्ध करून देणे आणि त्यांना लखपती बनवणे आहे. सरकारने या योजनेअंतर्गत देशभरातील 3 कोटी महिलांना लखपती बनवण्याचे लक्ष्य ठेवले आहे. आतापर्यंत सुमारे 1 कोटी महिलांना या योजनेचा लाभ मिळाला असून, येत्या काळात आणखी कोट्यवधी महिलांना याचा फायदा मिळणार आहे.
या योजनेअंतर्गत महिलांना कौशल्य प्रशिक्षण (Skill Training) दिले जाते. यामध्ये व्यवसायाची सुरुवात, व्यवस्थापन, मार्केटिंग, आर्थिक साक्षरता यासारख्या विविध विषयांचा समावेश आहे. प्रशिक्षणानंतर महिलांना त्यांचा स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी 1 लाख ते 5 लाख रुपयांपर्यंतचे बिनव्याजी कर्ज उपलब्ध करून दिले जाते. या कर्जावर कोणतेही व्याज आकारले जात नाही, ज्यामुळे महिलांना आर्थिक भार पडत नाही आणि त्या आपला व्यवसाय यशस्वीपणे वाढवू शकतात.
PM Kisan Yojana: या शेतकऱ्यांना मिळणार नाही पीएम किसान योजनेचा लाभ; वाचा सविस्तर बातमी…!
योजनेचे उद्दिष्ट आणि फायदे
लखपती दीदी योजनेचा मुख्य हेतू महिलांना आर्थिकदृष्ट्या स्वावलंबी बनवणे हा आहे. योजनेचे प्रमुख उद्दिष्ट आणि फायदे खालीलप्रमाणे आहेत:
- आर्थिक सक्षमीकरण: महिलांना स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी आर्थिक आणि तांत्रिक सहाय्य मिळते, ज्यामुळे त्यांची आर्थिक स्थिती सुधारते.
- कौशल्य विकास: व्यवसाय, कृषी, पशुधन, ड्रोन तंत्रज्ञान, एलईडी बल्ब निर्मिती, प्लंबिंग यासारख्या क्षेत्रांमध्ये प्रशिक्षण दिले जाते.
- बिनव्याजी कर्ज: 1 लाख ते 5 लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज व्याजमुक्त मिळते, ज्यामुळे महिलांना कर्जाची परतफेड करणे सोपे जाते.
- स्वयंरोजगाराला प्रोत्साहन: स्वयं सहायता समूहांशी (SHG) जोडलेल्या महिलांना व्यवसाय सुरू करण्यासाठी प्रोत्साहन आणि मार्गदर्शन मिळते.
- सामाजिक बदल: महिलांच्या आर्थिक सशक्तीकरणामुळे त्यांच्या कुटुंबांचे आणि समाजाचे जीवनमान उंचावते.
कोणत्या महिला पात्र ठरणार?
लखपती दीदी योजनेचा लाभ घेण्यासाठी महिलांना खालील पात्रता निकष पूर्ण करावे लागतील:
- भारतीय नागरिकत्व: अर्जदार महिला भारताची नागरिक असावी.
- वयोगट: महिलेचे वय 18 ते 50 वर्षे दरम्यान असावे.
- स्वयं सहायता समूहाशी संलग्नता: अर्जदार महिला स्वयं सहायता समूहाची (SHG) सदस्य असणे आवश्यक आहे. ज्या महिला बचत गटाशी जोडलेल्या नाहीत, त्यांना प्रथम स्थानिक स्वयं सहायता समूहात सामील व्हावे लागेल.
- उत्पन्न मर्यादा: कुटुंबाची वार्षिक उत्पन्न मर्यादा 3 लाख रुपयांपेक्षा कमी असावी.
- सरकारी नोकरीची अट: अर्जदार महिलेच्या कुटुंबातील कोणताही सदस्य सरकारी नोकरीत नसावा.
- लखपती दीदीची व्याख्या: योजनेअंतर्गत लखपती दीदी म्हणजे स्वयं सहायता समूहाची अशी सदस्य जी किमान 1 लाख रुपये वार्षिक कुटुंब उत्पन्न कमावते आणि हे उत्पन्न किमान चार कृषी हंगाम किंवा व्यवसाय चक्रांपर्यंत टिकते.
आवश्यक कागदपत्रे
लखपती दीदी योजनेचा लाभ घेण्यासाठी खालील कागदपत्रांची आवश्यकता आहे:
- आधार कार्ड: ओळखीचा पुरावा म्हणून.
- पॅन कार्ड: आर्थिक व्यवहारांसाठी.
- बँक पासबुक: कर्जाची रक्कम जमा करण्यासाठी बँक खाते तपशील.
- उत्पन्नाचा दाखला: कुटुंबाच्या वार्षिक उत्पन्नाची पडताळणी करण्यासाठी.
- पासपोर्ट आकाराचा फोटो: अर्जासोबत जोडण्यासाठी.
- मोबाइल नंबर: संपर्कासाठी.
- बिजनेस प्लॅन: प्रस्तावित व्यवसायाची योजना किंवा माहिती.
या कागदपत्रांशिवाय अर्ज अपूर्ण मानला जाऊ शकतो, त्यामुळे सर्व कागदपत्रे व्यवस्थित तयार ठेवावीत.
Gharkul Yojana 2025 Yadi: सरसगट घरकुल योजनेच्या मंजूर याद्या, आत्ताच चेक करा यादीत तुमचे नाव!
अर्ज कसा आणि कुठे करायचा?
लखपती दीदी योजनेचा लाभ घेण्यासाठी महिलांना खालील पायऱ्या फॉलो कराव्या लागतील:
- स्वयं सहायता समूहात सामील व्हा: सर्वप्रथम, स्थानिक स्वयं सहायता समूहात (SHG) सामील व्हावे. यासाठी तुमच्या गावातील किंवा जवळच्या क्षेत्रातील बचत गटाशी संपर्क साधावा.
- प्रशिक्षण घ्या: स्वयं सहायता समूहामार्फत आयोजित कौशल्य प्रशिक्षण कार्यक्रमात सहभागी व्हा.
- अर्ज सादर करा: आवश्यक कागदपत्रे आणि बिजनेस प्लॅन तयार करून स्थानिक स्वयं सहायता समूह कार्यालयात किंवा योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर ऑनलाइन अर्ज सादर करा.
- पडताळणी आणि मंजुरी: अर्जाची छाननी केल्यानंतर पात्र महिलांना कर्ज मंजूर केले जाते.
- कर्ज वितरण: मंजुरीनंतर कर्जाची रक्कम थेट बँक खात्यात जमा केली जाते.
ऑनलाइन अर्जासाठी, योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जा, होमपेजवरील अर्ज लिंकवर क्लिक करा आणि आवश्यक माहिती भरा. ऑफलाइन अर्जासाठी, स्थानिक स्वयं सहायता समूह कार्यालय, ग्रामपंचायत किंवा बँकेत संपर्क साधा.
योजनेचा आतापर्यंतचा प्रभाव
लखपती दीदी योजनेचा देशभरात सकारात्मक प्रभाव दिसून येत आहे. आतापर्यंत 1 कोटींहून अधिक महिलांना या योजनेचा लाभ मिळाला आहे. देशात सध्या सुमारे 83 लाख स्वयं सहायता समूह कार्यरत असून, यामध्ये 9 कोटींहून अधिक महिला सहभागी आहेत. या योजनेमुळे अनेक महिलांनी स्वतःचे छोटे-मोठे व्यवसाय सुरू केले असून, त्यांच्या कुटुंबांचे जीवनमान सुधारले आहे. उदाहरणार्थ, काही महिलांनी शेती, पशुधन, हस्तकला, किराणा दुकान, टेलरिंग यासारखे व्यवसाय यशस्वीपणे सुरू केले आहेत.
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी आणि महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांनी या योजनेची अनेकदा प्रशंसा केली आहे. अलीकडेच जलगाव येथे आयोजित लखपती दीदी संमेलनात पंतप्रधानांनी 11 लाख लखपती दीदींचा सन्मान केला आणि योजनेच्या यशाबद्दल माहिती दिली.
योजनेची वैशिष्ट्ये
- डिजिटल साधनांचा वापर: योजनेची अंमलबजावणी आणि लाभार्थ्यांची नोंदणी डिजिटल पद्धतीने केली जाते.
- समुदाय संसाधन व्यक्तींची भूमिका: स्थानिक स्तरावर कम्युनिटी रिसोर्स पर्सन्स (CRPs) महिलांना मार्गदर्शन आणि प्रशिक्षण देतात.
- आर्थिक साक्षरता: महिलांना आर्थिक व्यवहार, बाजारपेठ आणि बचतीबाबत प्रशिक्षण दिले जाते.
- राज्यनिहाय लवचिकता: प्रत्येक राज्य सरकार आपल्या गरजेनुसार योजनेच्या अंमलबजावणीत बदल करू शकते.
सावधगिरी आणि सल्ला
लखपती दीदी योजनेचा लाभ घेताना महिलांनी काही गोष्टी लक्षात ठेवाव्यात:
- फक्त अधिकृत स्वयं सहायता समूह किंवा सरकारी कार्यालयांमार्फतच अर्ज करावा.
- कोणत्याही दलाल किंवा बोगस वेबसाइट्सवर विश्वास ठेवू नये.
- कर्जाची रक्कम केवळ व्यवसायासाठीच वापरावी आणि नियमित परतफेड करावी.
- स्थानिक स्वयं सहायता समूहातील कार्यकर्त्यांशी सतत संपर्क ठेवावा.
लखपती दीदी योजना ही महिलांच्या आर्थिक आणि सामाजिक सशक्तीकरणासाठी एक क्रांतिकारी पाऊल आहे. या योजनेच्या माध्यमातून लाखो महिलांना स्वतःच्या पायावर उभे राहण्याची संधी मिळत आहे. जर तुम्ही 18 ते 50 वयोगटातील महिला असाल आणि स्वयं सहायता समूहाशी जोडलेल्या असाल, तर ही योजना तुमच्यासाठी एक सुवर्णसंधी आहे. तुमच्या व्यवसायाच्या स्वप्नांना साकार करण्यासाठी आजच योजनेचा लाभ घ्या आणि लखपती दीदी बनण्याच्या दिशेने पहिले पाऊल टाका!
संदर्भ:
